Lễ hội cá chép Koi Nhật Bản diễn ra thời gian nào?

Lễ hội cá Koi, tên đầy đủ là lễ hội Koinobori Matsuri. Đây là một lễ hội dành cho bé trai rất độc đáo và đậm bản sắc văn hóa Nhật Bản mà bất cứ ai cũng nên tìm hiểu.

Nguồn gốc và ý nghĩa của lễ hội cá chép Nhật Bản

Lễ hội Koinobori đã được người Nhật tổ chức cách đây hàng ngàn năm và được sử sách ghi lại là có từ thời Edo (1603 – 1868). Lễ hội này sở dĩ có tên là Koinobori vì trong lễ hội này có một thứ không thể thiếu được chính là cờ cá chép. Theo phiên âm tiếng Nhật, Koi chính là cá chép.

Những người thích chơi cá cảnh sẽ biết cá Koi còn có tên gọi khác là cá chép Nhật. Vì thế, cái tên Koinobori chắc các bạn cũng đoán ra được rồi phải không, đây là phiên âm tiếng Nhật nghĩa là cờ cá chép.

Nguyên nhân người Nhật lấy cá chép làm biểu tượng cho ngày dành cho các bé trai vì một phần ảnh hưởng từ văn hóa của Trung Quốc trong sự tích cá chép vượt ngũ môn hóa rồng. Người Nhật mong muốn những bé trai cũng giống như cá chép sau khi trưởng thành sẽ thuận lợi vượt ngũ môn để hóa rồng.

Ngoài ra, cá chép còn là loài cá rất kiên cường vì dù bị bắt hay khi bị nấu sống nó cũng không giãy dụa nhiều như các loài cá khác. Đây là một đức tính thể hiện sự kiên cường mạnh mẽ và không sợ hãi khi đối mặt với cái chết mà người Nhật muốn gửi gắm và thế hệ tương lai. Chính vì thế, cá chép đã được người Nhật chọn làm biểu tượng cho ngày tết Đoan Ngọ và sau này người ta gọi ngày này là lễ hội Koinobori Matsuri.

Nếu bạn chưa biết cá chép koi Nhật Bản có những loại nào, bạn có thể tìm hiểu ngay tại mục Cá chép koi Nhật Bản.

Lễ hội cá chép Koi Nhật Bản diễn ra như thế nào?

Trước kia người Nhật cũng giống như Việt Nam, Hàn Quốc, Trung quốc, ngày 5/5 âm lịch được gọi là Tết Đoan Ngọ (tiếng Nhật là Tango no sekku). Sau này, Nhật Bản sử dụng dương lịch, 5/5 dương lịch được xem là lễ hội cho các bé trai trên toàn nước Nhật và được chính phủ Nhật công nhận là Quốc lễ vào năm 1948.

Lễ hội diễn ra trong suốt 2 tháng, từ cuối tháng 3 tới giữa tháng 5 hằng năm tại Thị trấn Kanna, tỉnh Gunma. Và ý nghĩa của lễ hội này là ngày lễ dành cho con trai trong toàn đất nước Nhật Bản.

Lúc mới sinh, những người lớn tuổi thường sẽ mua tặng các bé trai một hình cá chép bằng vải Koinobori và búp bê võ sĩ, tượng trưng cho tính nam nhi của những em bé trai. Trong tiếng Nhật “nobori” là tượng trưng cho hình ảnh những con cá bơi ngược từ dưới sông lên thác, “koi” là cá chép.

Trong ngày lễ này mọi nhà có con trai sẽ treo lên những chiếc đèn lồng cá chép để cầu chúc cho các bé trai sức khỏe, kiên cường và tự lập trong cuộc sống.

Theo thông tục từ ngàn đời truyền đến ngày nay thì vào những dịp lễ tết này những gia đình có con trai sẽ được treo trước nhà mình những dải cờ hình cá chép. Những hình cá chép này có tên gọi là Koinobori. Những dải cờ được trang trí rất đẹp. Theo truyền thuyết, người ta treo cờ cá chép để cầu mong cho các bé trai chóng lớn và thành đạt.

Khi treo đèn lồng cá chép người Nhật thường treo nhiều đèn lồng trên một dây phơi. Nếu có ao nước người Nhật sẽ treo đèn gần mặt nước. Nếu treo đèn ở nhà riêng người Nhật sẽ dựng một cột đèn và treo dọc theo cột. Đôi khi do diện tích chật hẹp người Nhật chỉ có thể treo trên một chiếc gậy nhỏ và buộc lên cao.

Trong lễ hội này không có quy định về số lượng đèn cá chép sẽ treo nhưng thường không có gia đình nào chỉ treo 1 đèn cá chép mà thường treo ít nhất 3 – 5 đèn.

Trong lễ hội này người ta hay làm Obento và hay bữa cơm có hình cá chép,làm Chimaki, Kashiwa mochi… cho con để cầu chúc và mong muốn cho con mình được mạnh khỏe và phát triển tốt.

Trong các gia đình có bé trai, ngày lễ này phụ huynh thường sắm một hình samurai theo phong cách cổ từ thời Edo, để bé cảm nhận về truyền thống anh hùng. Các bé trai đều rất thích hình samurai này, giống như các đồ chơi siêu nhân hiện đại ngày nay.

Đèn lồng cá chép – linh hồn của lễ hội

Một chiếc lồng đèn hoàn chỉnh được tạo ra bởi những mẫu cá chép với những màu sắc khác nhau được vẽ trên giấy, vải lụa hoặc trên những nguyên liệu khác nhau tùy thuộc vào người chế tác ra nó. Thông thường lồng đèn sẽ có kích thước từ 1 tấc cho đến vài mét. Một dải lồng đèn đầy đủ thường sẽ có năm màu cơ bản đó là vàng, đỏ, đen, xanh lá và trắng. Sở dĩ như vậy vì người Nhật tin rằng năm màu sắc này sẽ đại diện cho thuyết ngũ hành tạo ra sự hài hòa, phát triển hưng thịnh.

Bên cạnh 5 màu sắc cơ bản đại diện cho quan niệm ngũ hành, người Nhật còn có một trường ý nghĩa về từng màu sắc riêng biệt thể hiện cho những đức tính của con người trong mỗi chiếc lồng đèn cá chép khác nhau.

Trong đó màu đen là biểu hiện của mặt nước vào đông tĩnh lặng, đây là màu tượng trưng cho người cha – trụ cột vững chãi của gia đình và cũng chính lẽ ấy mà bao giờ ta cũng thấy hình ảnh cá chép màu đen to nhất trên mỗi dải lồng đèn. Tiếp đến là màu đỏ, màu của lửa cháy, của sự nhiệt huyết tận tình, tận tâm  tượng trưng cho hình ảnh người mẹ luôn cố gắng, nỗ lực hết mình vì con cái và gia đình. Cuối cùng là màu xanh, màu của cây cỏ đâm chồi nảy lộc như tượng trưng cho sự phát triển khỏe mạnh của những đứa trẻ…

Lễ hội cá Koi Nhật Bản là một lễ hội tuyệt vời, đậm đà bản sắc văn hóa Nhật và chứa đựng những ý nghĩa tuyệt vời.

Bạn có thể tìm hiểu thêm:

• Ý nghĩa của cá chép koi
• Ý nghĩa của từng màu sắc cá koi